RYNEK PRACY W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

W gospodarce wolnorynkowej praca i pracownicy podlegają wolnorynkowym zasadom. Na rynku pracy przebiegają procesy dotyczące zatrudnienia, spotykają się na nim pracodawcy i pracownicy. Liczba dostępnych miejsc pracy wpływa na poziom bezrobocia, na wysokość płacy oferowanej przez pracodawców oraz na warunki pracy (rodzaj umowy, czas pracy, pełny lub niepełny etat). Dostępność pracowników o kreślonych kwalifikacjach może wpływać na decyzje biznesowe inwestorów (jaką działalność będą prowadzić, jakiego rodzaju firmy zainwestują w okolicy).

W województwie śląskim mieszka 4,6 mln osób a gęstość zaludnienia wynosi 371 osób na km²  (dla porównania średnia krajowa to 123 osoby na km²). Prowadzona od ponad dwudziestu lat restrukturyzacja gospodarki regionu spowodowała spadek zatrudnienia w budownictwie, górnictwie, produkcji metali i wzrost zatrudnienia w sektorze usług. Współczesna gospodarka opiera się przede wszystkim na usługach oraz nowych technologiach. W przeszłości, o sile gospodarki świadczył rozwój tzw. „przemysłu ciężkiego” (hut, kopalń, przemysłu maszynowego). Nie przypadkiem początek dzisiejszej Unii Europejskiej dała Europejska Wspólnota Węgla i Stali, co świadczy o roli tych gałęzi gospodarki w połowie XX wieku. Przemiany, które w ostatnich latach przechodzi gospodarka województwa śląskiego, w Europie zachodniej zachodziły w II połowie ubiegłego stulecia.

W najbliższych latach będzie zmniejszać się liczba osób w wieku produkcyjnym, a zwiększy się liczba osób w wieku poprodukcyjnym (czyli osób starszych, przebywających na emeryturze). Jest to tzw. proces starzenia się społeczeństwa. Z jednej strony jest to szansa na zwolnienie miejsc pracy dla młodych pracowników ale z drugiej strony oznacza to większe koszty utrzymania osób starszych i konieczność zapewnienia im opieki na odpowiednim poziomie. Mniejsza liczba osób pracujących oznacza też, że mniej osób będzie „pracowało” na utrzymanie osób starszych, co może skutkować na przykład koniecznością zwiększenia składek na ubezpieczenie społeczne.

Pracownicy w województwie śląskim są stosunkowo dobrze wykształceni. Widać to wyraźnie na zamieszczonym wykresie. Wykształcenie średnie (zarówno ogólne jak i zawodowe) oraz wyższe ma 56,5% pracowników. Ułatwia to znalezienie pracy ale pamiętać trzeba, że samo ukończenie studiów nie gwarantuje, że ją łatwo znajdziemy. Należy wybierać studia oraz szkoły, które kształcą w poszukiwanych zawodach i dają umiejętności, które możemy wykorzystać w pracy zawodowej. Umiejętność obsługi sterowanego komputerowo sprzętu jest często niezbędnym wymogiem, podobnie jak podstawy obsługi programów graficznych i mediów społecznościowych. Ceniona jest także znajomość języków obcych, obecnie za niezbędne minimum uznaje się angielski lub niemiecki, a inne, mniej popularne języki stanowią dodatkowy atut (uczniowie coraz chętniej wybierają język czeski, rosyjski lub języki skandynawskie, albo decydują się na coś bardziej orientalnego np. chiński lub japoński). Najważniejszą jednak zaletą osób wykształconych jest umiejętność uczenia się i zdobywania nowych kwalifikacji i nowej wiedzy. Ułatwia to szkolenie pracowników czy zmianę zawodu w razie konieczności. Oczywiście nie oznacza to, że należy całkowicie rezygnować z własnych zainteresowań i marzeń o wybranym zawodzie.

Bezrobocie w województwie śląskim jest na stosunkowo niskim poziomie. W grudniu 2016 roku wynosiło 6,6%. Niższa stopa bezrobocia była jedynie w województwie wielkopolskim (5%). Na wykresie obrazującym poziom bezrobocia w województwie śląskim zauważyć można jego wzrost od 2009 roku. Spowodowane jest to wystąpieniem od 2008 roku kryzysu gospodarczego. Okresowe załamania na rynkach są zjawiskiem normalnym i objawiają się zmniejszeniem produkcji, spadkiem zamówień i w efekcie wzrostem bezrobocia (pracodawcy zwalniają niepotrzebnych im pracowników). Zwykle po pewnym czasie produkcja wzrasta i pracodawcy ponownie zwiększają zatrudnienie.

Badaniem rynku pracy, śledzeniem zmian i organizowaniem pomocy dla poszukujących pracy zajmują się urzędy pracy. Organizują one szkolenia, kursy, zatrudniają doradców zawodowych,  zbierają oferty pracy od pracodawców, organizują targi pracy, pomagają bezrobotnym założyć własną firmę, czasem realizują też specjalne programy dzięki którym można uzyskać dofinansowanie do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej. Wojewódzki Urząd Pracy swoją siedzibę ma w Katowicach. Podlegają mu Powiatowe Urzędu Pracy.

Najskuteczniejszym sposobem walki z bezrobociem jest tworzenie warunków do inwestycji i powstawania nowych miejsc pracy. Pamiętajmy jednak, że duże zakłady, które w momencie powstania zatrudniają wiele osób, niosą też ryzyko, że w momencie kryzysu będą dużo osób zwalniać. Może to powodować spore problemy na lokalnym rynku pracy, ponieważ w krótkim czasie pojawia się duża liczba osób bezrobotnych, dla których zabraknie nowych ofert pracy. Dlatego samorządy powinny dbać o to by na ich terenie była duża liczba firm o różnej wielkości i działających w różnych branżach (przemysł, usługi, rolnictwo).

Źródło: Dane GUS w Katowicach

Województwo śląskie jest jednym z największych w kraju ośrodków akademickich i naukowych. Działa tu 45 szkół wyższych (m.in. Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Ekonomiczny, Śląski Uniwersytet Medyczny, Politechnika Gliwicka i szereg uczelni prywatnych). Funkcjonujące Kolegia Nauczycielskie, Kolegia Języków Obcych, Ośrodki Doskonalenia Nauczycieli, biblioteki pedagogiczne, Biblioteka Śląska uzupełniają akademicką ofertę regionu.

Dużym atutem województwa jest rozwinięta sieć połączeń komunikacyjnych. Umożliwia to podejmowanie pracy w sąsiadujących ze sobą miastach, do których dojazd nie jest zbyt uciążliwy i nie obciąża pracowników zbyt wysokimi kosztami. Na stosunkowo niewielkim obszarze znajduje się wiele miejscowości, w których pracownicy mogą szukać zatrudnienia, gdy nie mogą go znaleźć w miejscu swojego zamieszkania. Zdarza się także, że mieszkańcy regionu poszukują pracy w Republice Czeskiej. Bliskość granicy powoduje, że zatrudnienie w Czechach nie wiąże się z koniecznością zmiany miejsca zamieszkania czy dłuższych wyjazdów tak jak w przypadku Niemiec czy Anglii (czyli tradycyjnych w ostatnich latach kierunków poszukiwania pracy).