RAJZA PRZEZ MINIONE LATA. GRA MIEJSKA O ŻYCIU CODZIENNYM W KATOWICACH – POZIOM ŚREDNIOZAAWANSOWANY (9+)

historia, społeczeństwo
Przypomnij sobie

1. W 1922 r. Katowice, podobnie jak wiele innych górnośląskich miejscowości, zostały przyłączone do nowo powstałego państwa polskiego – Rzeczypospolitej. Miasto powstało niedawno, bo dopiero w 1865 r. W chwili przyłączenia do Polski istniało więc na mapach zaledwie przez 57 lat. I choć bardzo prężnie się rozwijało, nie miało jeszcze takiego kształtu, w jakim znamy go dzisiaj. Takie dzielnice jak Bogucice, Dąb, Załęże, Brynów czy Ligota przyłączono do Katowic w 1924 r. Wcześniej były wsiami, choć bliskość miast i działające kopalnie sprawiały, że żyło się w tych gminach inaczej, niż w pozostałych, wiejskich regionach Rzeczpospolitej Polskiej.

2. Miasto Katowice w 1922 r. stało się stolicą autonomicznego województwa śląskiego. Ponieważ rejon ten przez lata był częścią państwa niemieckiego i różnił się od innych województw na wielu polach, np. kulturowo, nowo powstałe województwo zyskało pewne przywileje. Przejawiało się to między innymi w pewnej niezależności od rządu Rzeczpospolitej, istniał np. odrębny Sejm Śląski.

1. Zanim wyruszysz

Gra miejska jest elementem projektu „PoznajMY ŚLĄSKIE 1922-1939”, dofinansowanego ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Rządowego Programu Dotacyjnego „Niepodległa”. Uzupełnienie gry stanowi lekcja o życiu codziennym w międzywojennym województwie śląskim.

Ze względu na poziom zadań, sugerowany wiek uczestników gry to 9+ (podział wiekowy jest umowny – zależy od miejsca zamieszkania, zainteresowań i posiadanej wiedzy, jak również wcześniejszego doświadczenia w tego typu grach). Jeśli interesuje cię łatwiejszy wariant zajrzyj do  gry „Tam i nazod, nie tako dugo rajza po Katowicach. Gra miejska o życiu codziennym – poziom podstawowy (5+)”

Czas trwania: 2,5 godziny

Długość trasy: ok 5 km, ok. 10-15 tys. kroków (w zależności od wzrostu)

Realia gry: Katowice, 2. połowa lat 20. XX w.

Możesz przejść grę korzystając z tej strony, możesz też wybrać opcję druku i wędrować z papierowym przewodnikiem w dłoni (POBIERZ).

Jeśli masz wszystko przygotowane, ruszaj w trasę. Twoim zadaniem jest pomóc Erykowi, młodemu katowiczaninowi, awansować – znaleźć atrakcyjniejszą i lepiej płatną pracę oraz poprawić warunki życia swojej rodziny. Przygoda rozpoczyna się pod Kościołem św. Szczepana w Bogucicach.

2. Ślub bogucicki

Czekasz już pod kościołem? Twoja wyobraźnia to wehikuł czasu. Wyobraź więc sobie, że wokół mienią się kolorowe spódnice odświętnych strojów. Pachnie mertą (mirtem). Trwa wielkie wydarzenie na wsi. Honorata z Erykiem biorą ślub.

Eryk (na wsi wołają go Erich) to dobry chłopak. Robotny. Żeby mógł się ożenić z Honoratką, najpierw dogadali się rodzice młodych. Ojciec Honoratki nie oddałby jej byle komu. Ale Eryk dostał niedawno mieszkanie w wielorodzinnym domu nazywanym familokiem, niedaleko stąd, i to jakie! Tuż obok dyrektorów kopalni. Bo Eryk pracuje na kopalni. Jest górnikiem dołowym, mają więc zapewnione ciężkie, ale dobre życie.  A Honoratka to gospodarna dziewczyna. Jest najstarsza z rodzeństwa. Teraz biegają wokół niej młodsze siostrzyczki. To ona pomagała mamie w opiece nad młodszymi dziećmi i teraz na pewno będą za nią tęsknić. Na razie są zachwycone pięknymi strojami i z dumą lgną do siostry.

Tak mogli wyglądać Eryk i Honoratka w dniu ślubu, w oryginale zdjęcie było czarno-białe, a wydawca dość fantazyjnie je pokolorował nie znając zasad kolorystycznych stroju.

Jeśli chcesz wykonać zadanie bonusowe, to przeczytaj ciekawostkę poniżej i wskaż te elementy strojów, przy których wydawca się pomylił.

Biblioteka Śląska
Ciekawostka

Strój weselny

Jeśli pomyślimy o tradycyjnym ubiorze panny młodej, najpewniej większość z nas, wyobrazi ją sobie w sukni ślubnej w kolorze bieli lub zbliżonym. Jednak moda na białą suknię ślubną nie jest aż tak długa jak się wydaje! Jej zapoczątkowanie przypisuje się brytyjskiej królowej Wiktorii. Ślub młodej władczyni z księciem Albertem w 1840 roku wzbudzał spore zainteresowanie, więc zdjęcie ślubne małżonków wielokrotnie przedrukowywano w prasie brytyjskiej i zagranicznej. Władczyni w białej, koronkowej sukni wzbudziła zachwyt i młode dziewczyny marzyły, by wyglądać jak ona (wybór białej sukni przez Wiktorię nie tylko miał podkreślić wyjątkowość stroju ale również uwydatnić misterne koronki, którymi był obszyty – królowa chciała w ten sposób wesprzeć lokalny przemysł i liczyła, że przywróci modę na te wyrobu). Początkowo mogły ją naśladować tylko panny młode wywodzące się z najbogatszych rodów, gdyż białe tkaniny uważano za luksusowe, a ich utrzymanie w czystości było nie lada wyzwaniem! Dlatego w tamtym okresie większość kobiet w dniu ślubu zakładało po prostu swoją najładniejszą suknię, często w praktycznym kolorze, tak by można było z niej korzystać w następnych latach (unikano jednak czerni, która miała symbolizować żałobę).

Tymczasem na Górnym Śląsku kolorem przewodnim ślubnego stroju państwa młodych była zieleń, która symbolizowała nadzieję. U panny młodej zielonymi elementami były wstążki przy koralach i wstęga-podkładka przy mirtowym wieńcu. Ubiór pana młodego w dniu ślubu nie różnił się od typowego ubioru odświętnego. Spośród innych mężczyzn biorących udział w uroczystości wyróżniały go właśnie gałązki mirtu z zieloną wstęgą, przypiętą do klapy i zielona chustka jedbowka, zawiązana pod kołnierzykiem. Co do reszty stroju Panna młoda ubierała czarną jedwabną jaklę, czarną kieckę i biały, kremowy, czasem jasnozielony fartuch (odświętny fartuch różnił się od codziennej zopaski tym, że był zdobiony kwiecistymi wzorami – malowanymi lub wyszywanymi). Czarny kolor miał dodawać pannie młodej powagi.

Druhny stroiły się na wesela w kabotkiwierzchnie, w ciemnoróżowe kiecki i jasne fartuchy, głowy zdobiły wieńcami galandami. Drużbowie do brucleka lub kamzoli przypinali po lewej stronie okazałe różdżki ze sztucznych kwiatów i świecidełek z barwną wzorzystą wstęgą. Kawalerowie zakładali skórzane spodnie jelenioki.

Gdzie zamieszkali Erich z Honoratką? Wyszepta Ci o tym jedna z figur stojących na kościelnym placu. Zejdź po schodach na ulicę Markiefki. Stoisz? Teraz stań tak, by po prawej stronie mieć drogę do miejsca, gdzie dziś, jak i w czasach Ericha, dobrzy bracia leczą rany.
Teraz będziesz musiał/musiała połączyć trzy elementy. Licząc od prawej, piąta figura, razem z rozwiązaniem rebusu odkryją przed tobą mapę, która pomoże Ci znaleźć miejsce, gdzie powinieneś/powinnaś się udać razem z Erichem.

Przyjrzyj się rebusowi, na którym znajdują się elementy kobiecego stroju ludowego. Jeśli nie wiesz co przedstawiają ilustracje, wyszukaj informacji na ten temat. Rozwiązanie wpisz w zadaniu poniżej

Od lewej: Muzeum Śląskie w Katowicach E7880b, Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Zadanie

Uzupełnij luki w tekście na podstawie powyższego rebusu

Patrząc na wskazaną figurę, zastanów się (hasło z pierwszego obrazka) to jest (hasło drugiego obrazka)?
Zadanie

Uzupełnij adres Eryka i Honoratki.

Eryk i Honoratka zamieszkali na ulicy (wpisz nazwę ulicy, pamiętaj, by użyć wielkiej litery).
Ciekawostka

IBR BŚ fot. A. Kubica

Idąc trasą od kościoła św. Szczepana, warto przejść dookoła przez zrewitalizowany park Bogucicki (dawniej nosił nazwę Park Kopalniany) Pierwsza informacja o parku pojawiła się w 1913 roku, zachował swoją historyczną kompozycje z przełomu XIX–XX w. typu zakładowego (przemysłowcy tworzyli tereny zielone w obrębie zakładów lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, tak aby pracownicy z rodzinami mieli, gdzie odpocząć) jest zapewne pozostałością znacznie większego kompleksu, który sięgał brzegów Rawy i parku Tiele-Wincklerów. Na terenie parku biegnie Szlak Historii Górnictwa.

Po zamknięciu kopalni KWK Katowice w 1999 roku park niszczał przez 20 lat. Dzięki rewitalizacji zadbano i odświeżono zieleń, wśród zachowanego drzewostanu znajdują się też dwa pomniki przyrody: dąb szypułkowy i klon jawor (w pobliżu ulicy Kopalnianej). Park zyskał nowe alejki, oświetlenie i małą architekturę, wydzielono też strefy: sportowo-rekreacyjną (z placem zabaw i siłownią zewnętrzną), kulturalno-edukacyjną (plac pod scenę mobilną z zapleczem, miejsca szachowe), wypoczynkową (krąg taneczny).

3. Życie w familoku

Dotarłeś/Dotarłaś! Rozejrzyj się, te familoki to dość wyjątkowe miejsce. W czasach Eryka mieszka tutaj dyrekcja Kopalni Ferdynand (późniejszej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice). Eryk z Honoratką mają wyjątkowe szczęście, że mogą tutaj mieszkać. Ale zasady życia we wszystkich osiedlach robotniczych są podobne.

Dzieci wesoło biegają pod oknami. Ale tylko do czasu, kiedy trzeba będzie pomóc mamie w domu. Ojciec ciężko pracuje, więc wszystkie obowiązki domowe spoczywają na matce i dzieci szybko uczą się jej pomagać. Te najstarsze często przejmują opiekę nad najmłodszymi i wykonują lżejsze prace domowe. W II Rzeczpospolitej obejmuje je też obowiązek szkolny. Czasu na zabawę jest więc relatywnie mało, co nie oznacza, że nie ma go wcale. Dzieci, jak to dzieci, szukają okazji do psot kiedy tylko mogą.

W familokach żyje się przede wszystkim razem. Jest ciasno, przestrzenie takie jak toaleta, piekarniok, pralnia są wspólne. Dzieci też należą do wszystkich i opiekują się nimi wszyscy wspólnie.

Dlatego wyobraźmy sobie, że Eryk właśnie uczy małego Jasia – syna sąsiadów, strzelania ze szlojdra (takiej procy z patyka i kawałka gumki). Tymczasem Honorata zastanawia się, jak podzielić pieniądze męża, by starczyło na wydatki na cały miesiąc. Tyle na jedzenie, trzeba odłożyć na nową zopaskę i jeszcze wydzielić Erykowi na jego wydatki. Nagle…
Łooooosz! Coś narobioł! Bydzie ojla (siniak, guz)! I jak jo byda wyglądać!

Nieumiejętny strzał chłopca trafia Honoratę prosto w ramię i odrywa ją od trudnych wyliczeń. Zła, zabiera szlojder z ręki męża i wycelowała w przestrzeń za oknem. Pocisk poleciał naprawdę daleko. Kamień, którego użyła był idealny, okrągły i mały Jaś gorzko żałuje jego straty.

Trzeba tutaj sprawę załagodzić… pomóżmy młodym i Jasiowi. Liczby, które uzyskasz wyliczając dzienny budżet, którym może dysponować Honoratka oraz kwotę, za którą trzeba zrobić zakupy na obiad, pomogą Ci odnaleźć miejsce, w które trafił Jasiowy kamień.

IBR BŚ, fot. A. Kubica
Zadanie

Pomóż Honoracie ustalić, ile pieniędzy może przeznaczyć na wydatki na jeden dzień w miesiącu maju. Z całej wypłaty 50 złoty odkłada na czynsz, 10 zł musi odłożyć na wydatki męża, 10 zł chce przeznaczyć na nową zopaskę dla siebie. Właściwą kwotę zapisz cyframi i skrótem zł (np. 1 zł).

    Zarobek Eryka w maju: 380 zł
    Czynsz
    50 zł
    Wydatki Eryka
    10 zł
    Nowa zopaska
    10 zł
    Budżet na 1 dzień
    Zadanie

    Dziś na obiad Honoratka planowała ajerkuchy. To po śląsku racuchy. Ale trzeba kupić praktycznie wszystkie potrzebne składniki. Najlepiej od razu po kilogramie, żeby było na zapas. Wybierz tylko te, których trzeba użyć do wykonania ajerkuchów (to po śląsku racuchy).

    Zaznacz poniżej te składniki, które będą potrzebne do zrobienia ajerkuchów.

    Wikimedia Commons CC BY 4.0

    Mleko 1 l – 0,25 zł 

     

    Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0

    Kasza manna 1 kg – 0,60 zł

    IBR BŚ fot. A. Kubica

    Jaja 1 kg (ok. 15 jaj) – 1,40 zł 

    IBR BŚ fot. A. Kubica

    Mąka pszenna 1 kg – 0,45 zł 

    Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0

    Mięso wieprzowe 1 kg – 1,52 zł 

    Wikimedia Commons, domena publiczna

    Masło 1 kg – 3,90 zł 

     

    Wikimedia Commons CC BY-SA

    Karp 1 kg – 4,36 zł

    Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0

    Cukier 1 kg – 1,00 zł

    Zadanie

    Ile Honoratka wyda na składniki obiadu? Zsumuj ceny produktów, które znasz z rowziązania poprzedniego zadania.

    Honoratka wyda na zakupy zł (wynik zapisz cyfrą), żeby móc przygotować ajerkuchy.

    4. Praca robotnika

    Zmęczony Eryk przysiadł pod wieżą. Kamień się znalazł, ale on musiał chwilę odetchnąć. Trzeba mu przyznać, że Honoratka coś bardzo była ostatnio humorzasta. Mówili wokoło, że jak kobiet tak humory się trzymają, to może oznaczać że wkrótce rodzina się powiększy. To by było bardzo dobrze. Bo i rodzina już patrzyła na młodą parę krzywym okiem, a w pracy koledzy też zaczynali się z Eryka śmiać.
    W czasach, kiedy żyli Eryk i Honorka, rodzina bez dziecka oznaczała nieszczęście, zwłaszcza w rodzinach wiejskich i robotniczych przykładano do tego dużą wagę. Tylko jak wyżywić rodzinę? Dziecko potrzebuje tylu rzeczy.

    Do siedzącego Eryka podszedł nadsztygar Zych. Mieszkał w familoku obok, czasem wieczorami pykał z Erykiem fajkę patrząc w niebo. Teraz też usiadł obok, spojrzał w niebo… i zadał Erykowi pytanie.

    Zadanie

    Zaznacz właściwą odpowiedź.

    Eryku.. posłuchaj mnie uważnie. Musisz się skupić, bo to nie takie proste. Widzisz wieżę? Wieża szybu “Warszawa II” ma wysokość 47,28 m. Długość podpory pionowej to 47,28 m, natomiast podpory pochyłej 27,30 m. Podpory wieży tworzą z gruntem kąty 90 i 60 stopni. Odległości między podporami są jednakowe. Jaka powinna być długość ogrodzenia wokół wieży.  Pytałem o to już kilku ludzi, ale każdy z nich mówi inaczej. Kto ma rację?

     

    Nadgórniczy Wujek sugeruje, że ogrodzenie będzie miało długość 27,30 m.

    Ferdynand mówi, że potrzeba 109,20 m siatki ogrodzeniowej i 4 słupki.

    Moja Marta pyta dlaczego budować ogrodzenie wokół wieży?

    Inżynier Wieczorek zaś wyliczył, że w celu ogrodzenia wieży należy wybudować mur o długości całkowitej 117,20 m.

    – Już dawno wiedziałem Eryku, że z Ciebie mądry synek. Szkoda Cię na hajera. A jakby tak posłać Cię do szkół? Byłbyś mierniczym? A może by Cię wciągnąć też w miejskie sprawy? Poczekaj tu chwilę…

    Kierownik odszedł i wrócił za parę chwil, z plikiem papierów.

    – Znajdź na mieście – mówi – adwokata, Pana Konstantego Wolnego. To szanowany, znany człowiek. Prawnik, polityk, dużo zrobił dla polskiej sprawy. Przekaż mu te dokumenty, będzie wiedział co dalej.

    Fragment mapy Plan miasta wielkich Katowic i okolic 1930, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Zbiorów Kartograficznych, domena publiczna
    Zadanie

    Cóż, łatwo powiedzieć, a jak zadziałać? Zerknijmy na załączoną mapę powyżej. Wzdłuż byłej Schlossstrasse, a później Zamkowej jeździł kiedyś tramwaj. Dziś także jeździ, tą samą trasą. Gdzieś na Zamkowej, na wysokości Huty, której imię powinieneś/powinnaś znać z poprzedniego zadania, znajduje się przystanek tramwajowy. Najwygodniej chyba wsiąść tam, skąd można podziwiać niezwykłe widoki. W czasach Eryka wiązały się one z szumem wody, dziś to raczej szum samochodów, ale także wystawy dzieł sztuki.

    Przystanek tramwajowy znajduje się na wysokości Huty (pamiętaj, że nazwy własne zapisujemy wielką literą).

    5. Podróż przez Katowice

    W latach 20. XX wieku tą linią tramwajową można już było dojechać do Parku Kościuszki, jednak miejsce, skąd dziś odjeżdża tramwaj, w czasach Eryka wyglądało zupełnie inaczej.
    Istnieje spora szansa, że gdybyś naprawdę przeniósł się właśnie w czasie, zwyczajnie nie znałbyś drogi do centrum. Eryk wiedział, że jadąc do śródmieścia ul. Zamkową (dziś Aleją Korfantego) musi minąć kilka kluczowych miejsc, zanim będzie mógł wysiąść z tramwaju. Przyjrzyj się zdjęciom poniżej, przedstawiają obiekty, obok których przejeżdżał Eryk. Część z nich będzie dla Ciebie zupełnie obca, ponieważ dziś już nie istnieją, ale sprawdź czy uda ci się wskazać miejsca, gdzie się mogły znajdować.

    Zadanie

    Jeśli ułóż obrazki we własciwej kolejności, w kórej Eryk mijał je jadąc tramwajem. Przy nazwie każdego obiektu znajduje się w nawiasie kwadratowym litera, jeśli ułożysz je poprawnie poznasz nazwę przystanku, na którym trzeba wysiąść.

    Nadgórnik Zych podał Erykowi adres, pod który mają trafić dokumenty, ale podekscytowany możliwością studiów i martwiący się o żonę górnik zapomniał jak on brzmiał. Teraz Eryk intensywnie próbuje odtworzyć co mówił Zych, rozgląda się zdezorientowany wokół, próbując znaleźć na ulicy coś, co naprowadzi go na rozwiązanie… Dookoła przechodnie noszą eleganckie, miejskie stroje. Po ulicy poruszają się powozy, ale coraz więcej też nowoczesnych automobili. Wyjątkowo się Erykowi te Mercedesy podobają. Chętnie pojeździłby nimi po mieście… Ale jak brzmiał ten adres? Przyjrzyj się obu zdjęciom poniżej, rozwiązując zadania poznasz adres, pod który musisz się udać.

    Jeśli rozwiążesz rebus poznasz nazwę ulicy

    Od lewej: Wikimedia Commons, domena publiczna, Wikimedia Commons, The National Library of New Zealand

    Wskazówkę odnośnie numeru znajdziesz na ulicy ze zdjęcia. Po wyjściu z tramwaju musisz skierować się w stronę wiaduktu, dochodząc do skrzyżowania znajdziesz się na ulicy, która zarówno dziś jak i w czasach Eryka nosi tę samą nazwę. Czy znajdziesz miejsce, z którego zrobiono to zdjęcie, a może uda ci się rozpoznać, które budynki przetrwały do dziś? Stojąc w tym miejscu jesteś już blisko właściwego zadania: musisz odszukać wejście do głównej hali budynku starego dworca (tam obecnie ma swoją siedzibę bank). A teraz policz, ile par drzwi pozwala do niej wejść

    Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena pibliczna
    Zadanie

    Uzupełnij luki hasłem z rebusu oraz rozwiązaniem zagadki spod zdjęcia.

    Eryk musi się udać na ulicę (pamiętaj, że nazwy ulic zapisujemy wielką literą) pod numer (zapisz cyfrą).

    6. Rodzina inteligencka

    Eryk dotarł pod ceglaną, ozdobą willę. Jeszcze dziś znajdziesz tutaj tablicę, informującą o najsłynniejszym mieszkańcu tego budynku. Drzwi otwarła służąca, ubrana w skromny, ciemny strój, obwiązany białym fartuszkiem. Z uśmiechem zaprosiła Eryka do holu, odebrała dokumenty, które przyniósł  i poprosiła, by chwilę zaczekał, czy Pan Wolny nie będzie miał jakiejś odpowiedzi. Gdy Eryk rozglądał się z zainteresowaniem po wnętrzu, przed jego oczami rozegrała się wesoła scena rodzajowa. Z głośnym krzykiem i śmiechem mały chłopiec biegł po parkiecie, trzymając w ręku delikatną, porcelanową figurkę. Za nim, grożąc i prosząc na zmianę, biegła opiekunka. Młoda, miejsko ubrana kobieta w butach na lekkim obcasie, a za tą parą biegła dalsza, wesoła gromadka maluchów. Kiedy biegając i wrzeszcząc natknęły się na Eryka, najmłodszy maluch potknął się zdziwiony o własne nogi i już, już prawie rozlegał się dziki płacz. Jednak sprytny Eryk wyciągnął z kieszeni Jasiowy kamyczek i na poczekaniu wymyślił bajkę o magicznym klejnocie, który prosty górnik znalazł pod ziemią i nosił w kieszeni. Eryk nawet nie zauważył, kiedy podszedł do niego niski mężczyzna w garniturze, z charakterystycznym wąsem. W ręku trzymał plik dokumentów od nadgórnika Zycha. Konstanty Wolny z uśmiechem przywitał gościa i zaprosił go do ogrodu.

    – Panie Eryku, dziękuję za dostarczenie dokumentów. Ostatnio zaprząta mnie wiele spraw – to mówiąc wskazał na imponujący budynek – tymczasową siedzibę Sejmu Śląskiego – Praca i działalność polityczna zupełnie mnie pochłaniają, przez co mam coraz mniej czasu dla własnej rodziny. Cóż zrobić, tym właśnie jest obowiązek wobec Rzeczpospolitej. 

    Adwokat przez chwilę się się zamyślił, jakby jeszcze raz rozważając kwestie, po czym podjął przerwany wątek:

    Ma pan dobre rekomendacje, i jak widać, podejście do dzieci… Pan Zych pisze, że jest pan godny zaufania, bystry i szybko się uczy, a do tego łatwo przychodzi Panu rozmowa z ludźmi. Więc może zamiast studiów górniczych zacząłby Pan pracę jako mój asystent? Przeprowadziłby się Pan do kamienicy, do wynajętego mieszkania.

    IBR BŚ, fot. A. Kubica

    Eryk nie mogąc uwierzyć w tak szczęśliwe zrządzenie losu, oczywiście się zgodził. Konstanty Wolny z zadowoleniem od razu wydał mu kilka poleceń:

    – W takim razie chciałbym, by zaprowadzi Pan moją córkę i jej opiekunkę na spotkanie Towarzystwa Polek, adres znajdzie pan w gazecie. Po drodze proszę zamówić sobie w konfekcji kamizelkę, marynarkę dwurzędową, zwężane spodnie i pasujące nakrycie głowy. Przyda się panu strój odpowiedni na spotkania dżentelmenów. Zabiorę pana w parę miejsc i przestawię właściwym ludziom… kto wie, jak wielkim działaczem może się pan stać w przyszłości. Pana pierwszym zadaniem, jako mojego asystenta będzie zaniesienie tej teczki do właściciela domu towarowego. Wszystkie potrzebne miejsca, odnajdzie pan na mapie.

    To powiedziawszy, głosem spokojnym i nie znoszącym sprzeciwu, Wolny odszedł, a Eryk został z kopertą pieniędzy, gazetą, teczką i mapą w dłoni. Do nadal zaskoczonego mężczyzny podeszła elegancko ubrana dziewczynka.  Spokojnie usiadła obok Eryka, z bezpośredniością właściwą jedynie dzieciom, które jeszcze nie przejmują się tym co wypada, a co nie, bez zbędnego wstępu pokazała Erichowi stronę z „Polonii”.

    Archiwum prywatne K. Wolnego

    – Masz mnie zaprowadzić mnie na spotkanie Towarzystwa Polek, o tu przeczytasz – wskazała Erykowi stronę z gazety, następnie pokazała inne ogłoszenie na tej samej stronie – O zobacz, a tu chciałabym się uczyć, w szkole handlowej. Tylko muszę się przygotować do egzaminów. Opiekunka zostawiła mi zadanie do rozwiązania. Pomożesz zanim ruszymy?

    Żeby dojść do celu podróży Eryk musi zrobić kilka rzeczy. Zanim wyruszysz zerknij jeszcze raz na mapę. Konstanty oznaczył tutaj kilka lokalizacji. Niestety pod nieuwagę ojca, dzieci zdążyły ją porysować ją kredkami, dorabiając kolejne punkty. Wybierz te, które są właściwe. Żeby to zrobić rozwiąż trzy zadania.

    Polona, domena publiczna
    Zadanie

    Masz zaprowadzić dziewczynkę na spotkanie Towarzystwa Polek. Wybierz, gdzie powinniśmy się udać, korzystając z gazety, którą dostał Eryk.

    Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach przy ulicy Warszawskiej

    Szkoła Średnia przy ulicy Szkolnej

    Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach przy ul. Mariackiej

    Szkoła Ludowa przy ul. Zacisze

    Eryk odetchnął z ulgą, gdy znalazł właściwe informacje w gazecie, ale jeszcze obiecał dziewczynce pomoc z zadaniem.  Pomóż mu je rozwiązać, by szybciej mogli wyruszyć w drogę.

    Zadanie

    Zadanie dla dziewczynki nie mogło być trudne, jest w końcu jeszcze mała. Brzmiało ono tak: W wyścigu brały udział trzy automobile o rejestracjach: SL 81 569 SL 21 435 SL 12 343 Automobil SL 21 435 dojechał na metę bezpośrednio po automobilu SL 81 569 i nie był ostatni na mecie, automobil SL 12 343 nie dotarł na metę jako pierwszy. W jakiej kolejności dotarły na metę automobile?

    SL 81 569
    SL 21 435
    SL 12 343

    Uff teraz Eryk musi już tylko poznać adres, pod który musi dostarczyć dokumenty. Ostatnie z trzech miejsc trasy finałowej odnajdziesz w najbliższym otoczeniu. Pierwsza siedziba Sejmu Śląskiego, budynek na który wskazywał w rozmowie z Erykiem adwokat Konstanty Wolny, pełni dziś zupełnie inną funkcję. W międzyczasie został rozbudowany, na elewacji nowej części budynku widnieje nazwa instytucji, która dziś się w nim mieści.  Odnajdź ją, gdyż będzie ona potrzebna do wykonania kolejnego zadania

    Zadanie

    Poniżej znajdziesz diagram, odzwierciedlający ułożenie liter na elewacji. Litery oznaczone ciemniejszą kratką, ułożone w odpowiedniej kolejności, wskażą Ci finalną lokalizację.

    Najpierw odprowadź z Erykiem dziewczynkę pod (zapisz dokładnie tak, jak było w komentarzu pod rozwiązanym zadaniem). Kolejny z punktów to ulica , na której znajdował się zakład krawiecki i sklep z męską odzieżą. Aby dostarczyć dokumenty do właściciela domu towarowego udaj się na  (pamiętaj, że nazwy zapisujemy wielką literą).

    Po drodze Eryk mija pochód Kongregacji Mariańskiej. Mieszają się chłopskie spódnice z eleganckimi, miejskimi strojami. Ulicą jedzie furmanka. Rozchodzi się znajomy, intensywny zapach koni. Eryk mimowolnie zastanawia się czy Honoratka zarzuci zopaski i kiece na korzyść sukni i butów na obcasie, a może będzie jej wstyd biegać po pańsku?

    Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna

    Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna
    Ciekawostka

    Jeśli chcesz zobaczyć więcej zdjęć ul Warszawskiej z tego okresu, możesz obejrzeć krótki filmik przygotowany przez Muzeum Historii Katowic.

    Muzeum Historii Katowic

    7. Epilog

    Oto i finał podróży. Tu bije i zawsze biło centrum miasta, nie tak dawno przecież jeszcze wsi. Eryk po drodze zmienił się nie do poznania. Na głowie ma kapelusz, w nowej marynarce błyszczą guziki, ale w kieszeni wciąż znajduje się zagubiony, jasiowy kamyczek. Górnik mocno tęskni już za swoją żoną.

    Co teraz? Gdzie ten dom towarowy? Ze spacerów z Honoratką Eryk pamiętał, że sklep znajdował się w kamienicy z olbrzymią reklamą firmy Suchard na dachu. Rozgląda się uważnie. Gdzie ten Suchard?

    Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna
    Zadanie

    Na podstawie dawnych zdjęc Rynku (w zadaniu i obok). Zaznacz właściwą odpowiedź.

    Przyjrzyj się uważnie zdjęciom i rozszyfruj, jakie ulice łączą się współcześnie w miejscu, w którym stał budynek z reklamą Sucharda.

    Warszawska, 3 maja i 1 maja,

    Staromiejska, św. Jana i Pocztowa,

    Adama Mickiewicza, al. Wojciecha Korfantego, Teatralna

    Gratulacje! Eryk przeszedł trudną i długą drogę.

    https://goo.gl/maps/hujMfEYiLKaUCFNw6
    Międzywojenne Katowice przyrównywano w tamtych latach do szybko rozwijających się miast Stanów Zjednoczonych. Porównanie oczywiście odrobinę przesadzone, ale rzeczywiście miasto rozwijało się bardzo szybko. Mnogość miejsc pracy, którymi były przede wszystkim huty i kopalnie oraz instytucji właściwych stolicy województwa przyciągały wielu przyjezdnych. Między innymi także to sprawiało, że poziom życia był bardzo nierówny. Na każdym kroku następowało zderzenie różnych światów. Łatwo było zarówno o biedę, zwłaszcza w latach kryzysów gospodarczych i bezrobocia, jak i o społeczny awans.

    Tymczasem zakończyliśmy naszą grę. Dziękujemy za wspólną podróż i do zobaczenia w kolejnej!

    Powiązane lekcje

    TAM I NAZOD, NIE TAKO DUGO RAJZA PO KATOWICACH. GRA MIEJSKA O ŻYCIU CODZIENNYM - POZIOM PODSTAWOWY (5+)

    historia, społeczeństwo

        Gra terenowa zrealizowana w ramach projektu „PoznajMY ŚLĄSKIE 1922-1939”. Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Rządowego Programu Dotacyjnego „Niepodległa"  

    rozpocznij lekcję