BESKIDZKIE SZLAKI. TURYSTYKA W MIĘDZYWOJENNYM WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

Beskid Śląski to pasmo górskie, stanowiące część Beskidów Zachodnich. W podziałach na jednostki fizycznogeograficzne jest mezoregionem wchodzącym w skład prowincji Karpat Zachodnich. W paśmie Czantorii i Stożka nie ma szczytów przekraczających 1000 m, a całe pasmo zbudowane jest z piaskowca godulskiego; jedynie Tuł zbudowany jest z wapienia, a Kyrkawica i Kiczor z piaskowca białawego z dużą obecnością ziaren kwarcu, ortoklazu i żyłek rudy żelaza. W paśmie Baraniej Góry położony jest najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego – Skrzyczne (1257 m). Charakterystyczne do tego pasma są łagodne stoki od strony doliny Wisły i bardziej strome od strony wschodniej. Poza masywem Baraniej Góry, gdzie występują warstwy piaskowca istebniańskiego, pasmo zbudowane jest z piaskowca godulskiego.

 Beskid Śląski w okresie międzywojennym opisywano w następujący sposób: 

Zajmuje on południową część Śląska Cieszyńskiego, ciągnie się od Kiczery nad Zwardoniem po dolinę Ostrawicy na przestrzeni 35 km. Ma pięć odnóg (z czego jedna jest już na ziemi morawskiej)  oddzielonych dolinami rzek Wisły, Olzy, Morawki, Ostrawicy i Beczwy. Odnogi mają swoje nazwy od dominujących szczytów, stąd wyróżnić można pasmo Baraniej/Wiślańskie, Czantorii, Ropicy, których mieszkańcy posługiwali się językiem polskim oraz Łysej Góry i morawskie Smrku, należące do czeskiego obszaru językowego. 

W granicach II RP znajdowało się tylko pasmo Wiślańskie, gdyż przez pasmo Czantorii biegła granica polsko-czeska. Pasmo Wiślańskie ciągnie się od przełęczy Koniakowskiej w kierunku północnym – dawniej przez to pasmo biegła granica Polski i Austrii, później Galicji i Śląska, a w okresie II RP województw śląskiego i krakowskiego. 

Pierwszymi „odkrywcami” krajoznawczych uroków Beskidu Śląskiego byli podróżnicy, literaci czasów romantyzmu lub naukowcy (geolodzy i przyrodnicy), a także miejscowi nauczyciele. Po wojnach śląskich i podziale Śląska między Prusy i Austrię Beskid Śląski wraz ze Śląskiem Cieszyńskim pozostał w monarchii Habsburskiej.

Za pierwszego polskiego badacza Beskidu Śląskiego uważa się Apoloniusza Tomkowicza. W w czasopiśmie „Sławianin” (1837) opisał swoje wejście na Baranią Górę w 1834 roku z towarzyszącym mu w roli przewodnika góralem Jakubem Szarcem z Wisły. Prawie dekadę później do źródeł Wisły dotarł Wincenty Pol razem z botanikiem Hiacyntem Kantym Łobarzewskim. W 1844 roku odnotowano pierwsze wejście na Baranią Górę od strony żywieckiej Kamesznicy – pisarza Ludwika Pietrusińskiego wraz z towarzyszami.

W kolejnych latach polskimi propagatorami górskich wędrówek, a więc już pierwszymi turystami, była głównie miejscowa inteligencja (księża katoliccy i ewangeliccy, nauczyciele seminariów nauczycielskich, gimnazjów, szkół ludowych). Wśród miejscowych Polaków wyróżniał się ks. Karol Koczy, pastor w Ustroniu, organizator wycieczek na Równicę i Czantorię. Pierwsi działacze miejscowego polskiego ruchu narodowego propagowali wycieczki w doliny Wisły i Olzy. 

Niezwykle ważnym czynnikiem, który niewątpliwie sprzyjał popularyzacji Beskidu Śląskiego, był rozwój sieci kolejowej. Wraz ze skomunikowaniem kolejowym nastąpiła znaczna rozbudowa Ustronia, a w późniejszym czasie także i letniska w Wiśle.

Linie kolejowe docierające do Beskidu Śląskiego czyniły go bardziej dostępnym dla turystów.  Pojawiało się coraz więcej niemieckich podróżników, badaczy i nauczycieli. Niemcy byli też pionierami zorganizowanej turystyki górskiej i zagospodarowania turystycznego tego regionu, co wynikało z uwarunkowań politycznych (Beskid Śląski należał do monarchii Austro-Węgierskiej). Warto pamiętać, że wędrówki górskie w okresie, gdy turystyka dopiero się kształtowała,  wyglądały inaczej niż obecnie. Kiedy oznaczone szlaki, schroniska i drukowane informatory nie były jeszcze dostępne, najlepiej było wynająć miejscowego przewodnika. Dopiero w 1891 roku wydano w Cieszynie pierwszy  przewodnik turystyczny po Beskidach (w języku niemieckim) autorstwa nauczyciela i archiwisty Josefa Matzury.

Pod koniec XIX wieku organizacje turystyczne w wielu krajach nastawione były na penetrację obszarów górskich w celach sportowych, wypoczynkowych i krajoznawczych. W 1893 roku we Frydku powstało Beskidenverein (Towarzystwo Beskidzkie, dalej  BV) z siedzibą w Ostrawie, a później w Cieszynie. Towarzystwo cieszyło się sporym zainteresowaniem, do I wojny światowej liczyło 5 tys. osób, zgrupowanych w 18 sekcjach, m.in. w Cieszynie, Bielsku-Białej, Frydku, Morawskiej Ostrawie, Frydlandzie, ale także w Bytomiu, Katowicach, Królewskiej Hucie, Mysłowicach, Pszczynie, Raciborzu, Rybniku i Wrocławiu.

Jednym z głównych celów BV była budowa schronisk i znakowanie szlaków górskich. Początkowo malowanie znaków objęło okolice Szyndzielni, Klimczoka, Magury i Błatniej.  Od 1897 roku przyjęto spójny standard malowania, czyli kolorowe paski w białym obramowaniu, co powieliły później inne towarzystwa turystyczne. Zarówno tablice informacyjne na szlakach, jak i wydawane przewodniki oraz mapy, były dostępne wyłącznie w języku niemieckim.

Polskie działania w kwestii organizacji turystyki w monarchii Habsburskiej napotkały szereg przeszkód administracyjnych i finansowych. W 1903 roku  adwokat i poseł wiedeńskiej Rady Państwa Jan Michejda nabył atrakcyjną parcelę na Wielkiej Czantorii, którą chciał przekazać pod budowę schroniska polskiemu odpowiednikowi BV. Michejda został jednak uprzedzony przez Niemców, którzy zaledwie rok później wybudowali własne schroniska zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej od wybranej przez niego działki. Zabiegi Polaków cieszyńskich o stworzenie własnego schroniska były wspierane przez grupę polskiej inteligencję z pruskiej części Górnego Śląska, która chętnie odwiedzała Beskidy. To właśnie jedne z jej przedstawicieli, adwokat Cyryl Ratajski miał zaproponować w 1908 roku podjęcie zdecydowanych kroków w celu utworzenia i zarejestrowania polskiego towarzystwa turystycznego, a postulat zaakceptowali działacze cieszyńscy. 6 marca 1910 powołano do życia na zebraniu w Cieszynie  Polskie Towarzystwo Turystyczne ,,Beskid”.

Głównym celem „Beskidu” stało się wybudowanie własnego schroniska. Rozważano dwie lokalizacje: na Ropiczce (gdzie Ratajski z własnych funduszy zakupił parcelę, którą miał przekazać towarzystwu) oraz na Stożku (gdzie był łatwiejszy dojazd – od strony stacji kolejowej w Nawsiu). Zarząd PTT „Beskid” postanowił wybrać drugą z nich. Podpisano nawet umowę wstępną z właścicielami gruntu, jednak realizacja nie doszła do skutku z powodu decyzji zarządu Komory Cieszyńskiej, na mocy której właścicielom gruntu w przypadku sprzedaży ziemi polskiemu towarzystwu groziła utrata pracy. Ponieważ nie pomogła interwencja poselska ks. Londzina w Wiedniu, schronisko zdecydowano się zbudować na Ropiczce. Budynek w stylu zakopiańskim zaprojektował pochodzący z Cieszyna architekt Stanisława Filasiewicza. Od momentu uroczystego otwarcia obiektu  6 lipca 1913 roku, schronisko stało się obowiązkowym celem wycieczek polskich turystów i młodzieży szkolnej. Zimą 1913/1914 urządzono przy nim pierwszy kurs narciarski. Niestety wybuch wojny pociągnął za sobą spadek zainteresowania ruchem turystycznym oraz kłopoty finansowe. W 1918 roku budynek podpalono, a przyczyna pożaru nie została wyjaśniona. 

Czesi z pogranicza śląsko-morawskiego turystykę górską rozwijali początkowo głównie na morawskiej części Beskidów. W 1895 roku w Cieszynie powstała organizacja Wspólnota Turystyczna (Turistická jednota), która wkrótce potem weszła w skład Klub Czeskich Turystów (Klub českých turistů), a w Morawce założono Stowarzyszenie Beskidzkie (Beskydský spolek), więc działacze czescy również starali się powstrzymać „ekspansję” BV. Od 1899 roku podejmowano starania na rzecz budowy schroniska na Praszywej – w 1912 roku zakupiono parcelę i przyjęto projekt budynku, jednak do wybuchu wojny nie udało się go zrealizować.

Narastające konflikty narodowościowe na Śląsku Cieszyńskim nie ominęły również ruchu turystycznego. Dla polskich i czeskich działaczy narodowościowych na Śląsku Cieszyńskim budowa schronisk BV na obszarach dalekich od zdominowanych przez Niemców skupisk miejskich jak Bielsko czy Frydek była równoznaczna z niemiecką ekspansją kulturalną. Jednym ze sposobów przeciwdziałania było np. wydanie w 1901 roku we Lwowie polskojęzycznego Przewodnika po Śląsku Cieszyńskim wraz z opisem topograficzno-etnograficznym i szkicem dziejów Księstwa Cieszyńskiego autorstwa ks. Antoniego Macoszka. 

Problem nabrał charakteru ponadregionalnego, gdy w 1905 roku BV otwarł pierwsze schronisko także w Beskidzie Żywieckim, na Babiej Górze  (Schlesinger Haus), czyli na terenie Galicji, co zmusiło Towarzystwo Tatrzańskie do budowy schroniska na pobliskich Markowych Szczawinach w 1906 roku i blokowania dalszych niemieckich planów dotyczących schronisk w tym regionie. 

Polacy na Śląsku Cieszyńskim nie mieli takich możliwości – plany budowy własnych schronisk były blokowane przez wpływowe BV. Dodatkowo BV podważało zarzuty dotyczące używania jedynie języka niemieckiego w informacji turystycznej, wskazując, że Polacy stanowią znikomy odsetek turystów odwiedzających Beskid Śląski. Nie było to bezzasadne, gdyż, pomimo coraz większego napływu polskich letnikorzy czy lufciorzy do Ustronia, Jaworza czy Wisły, trudno mówić o zainteresowaniu wędrówkami górskimi, jakie wykazywali niemieccy turyści.

Śląsk Cieszyński, będący do końca I wojny światowej częścią Śląska Austriackiego,  do swoich granic chciały włączyć Czechosłowacja, Polska i Niemcy – chociaż to ostatnie państwo po przegranej wojnie miało małe szanse na zrealizowanie tych aspiracji. W ten sposób cały region stał się miejscem rywalizacji państw i społeczeństw. Początkowo o losie spornego terytorium rozstrzygnąć miał plebiscyt, jednak ostatecznie decyzję w sprawie podziału Śląska Cieszyńskiego 28 lipca 1920 roku podjęła Rada Ambasadorów.

W wyniku wybuchu polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego o Śląsk Cieszyński zarząd PTT „Beskid” w maju 1919 roku uznał, że należy odłożyć odbudowę spalonego schroniska na Ropiczce i powrócić do pierwotnej koncepcji schroniska na Stożku. Po zakupie parceli zatwierdzono projekt budowlany S. Chorubskiego,  zakładający postawienie znacznie większego obiektu niż na Ropiczce. Budynek miał być w stylu zakopiańskim, z wysoką kamienną podbudową, dwupiętrowy, z trzema obszernymi werandami. Z powodu wysokich kosztów budowy, znacznie przekraczających majątek, którym dysponował „Beskid”, towarzystwo przystąpiło do zbierania brakujących funduszy. Ostatecznie 30 maja 1920 roku na Stożku odbyło się uroczyste położenie kamienia węgielnego. Jednak gdy w dwa miesiące później Rady Ambasadorów w Paryżu ustaliła przebieg granicy między Polską a Czechosłowacją, okazało się, że biegnie ona m.in  przez główny grzbiet pasma Czantorii i Stożka, zaraz obok stawianej budowli. Schronisko na Stożku pozostało po polskiej stronie granicy, jednak podział ten odcinał je od linii kolejowej z Cieszyna do Jabłonkowa, z której najłatwiej byłoby dostać się do punktów wyjściowych na Stożek. Dojście od strony Wisły było utrudnione, ponieważ nie miała ona jeszcze połączenia kolejowego. Budowę kontynuowano, mając nadzieję na zmianę niekorzystnej dla Polski decyzji lub powołanie w Czechosłowacji odrębnej polskiej organizacji, która objęłaby pieczę nad obiektem.

Po ustaleniu przynależności państwowej zarówno PTT „Beskid”, jak i BV musiały przeprowadzić reorganizację. Dla działaczy „Beskidu” oznaczało to wejście w skład powstałego w Krakowie Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Liczba członków we wszystkich Kołach „Beskidu” bardzo szybko wzrastała: z 1553 członków w 1921 roku do 3249 w 1929 roku.

W chwili podziału Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku na obszarze polskiej części Beskidu Śląskiego sekcja BV Bielsko-Biała była w posiadaniu schroniska na Szyndzielni i Klimczoku. Celem organizacji stało się utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania. Polacy naciskali, aby członkowie BV weszli do PTT na zasadach osobnego oddziału, stale też występował konflikt między PTT a BV o strefy wpływów na szlakach oraz ich podwójne znakowanie. PTT domagało się ograniczenia działalności gospodarczej i informacyjnej BV w górach do okolic Bielska, a BV skarżył się na agresywną politykę PTT na szlakach górskich i brak dobrej woli lokalnych władz w sprawie niemieckiej gospodarki turystycznej. Jednym z elementów sporu było także zakwestionowanie w 1933 roku przez Dyrekcję Lasów Państwowych praw BV do gruntu, na którym stało schronisko na Babiej Górze, przez co w 1936 roku Niemcy musieli przekazać je Polakom. Stale dochodziło do nieporozumień o wzajemne honorowanie zniżek w schroniskach.

Palącą sprawą dla cieszyńskiego oddziału  PTT  pozostawało dokończenie budowy schroniska na Stożku, której koszty osiągnęły prawie 2 mln zł , a ze względu na wyznaczoną granicę pojawiły się także problemy z aprowizacją robotników, co nie pozwalało na ukończenie prac w planowanym terminie. 9 lipca 1922 roku w uroczystym otwarciu schroniska PTT Oddziału w Cieszynie udział wzięli udział Polacy z obu stron granicy, przedstawiciele władz województwa śląskiego, działacze turystyczni z Warszawy (np. Mieczysław Orłowicz), przedstawiciele władz PTT, wojska, księży obu wyznań, a także delegacji BV z Cieszyna i Bielska. 

Oddziały i Koła PTT prowadziły także (jako jedyne organizacje, mające na to zezwolenie Dyrekcji Lasów Państwowych)  znakowanie szlaków górskich i stawiały blaszane tablice informacyjne w języku polskim. Według informacji cieszyńskiego oddziału w latach 1930-1935 wytyczono nowe szlaki: z Leśnicy na Kamienny, z  centrum Wisły na Kamienny i Salmopol, z Malinki na Jaworzny, z Wisły „od Halamy” na Stożek, z Obłaźca przez Jawornik na Soszów i Stożek, z centrum Ustronia na Małą Czantorię, z Polany na Wielka Czantorię, z Głębiec na Stożek.

W latach 1930–1936 Oddział „Beskid Śląski” wydał siedem tomów Roczników, zawierających sprawozdania z własnej działalności oraz cenne artykuły krajoznawcze, geograficzne i przyrodnicze, których autorami była najczęściej kadra szkół gimnazjalnych. Wydano także Przewodnik po Beskidzie Śląskim od Baraniej po Ostrawicę i Śląsku Cieszyńskim z szczególnem uwzględnieniem miasta Cieszyna (Cieszyn 1931) i Przewodnik po Cieszynie i okolicy (Cieszyn 1932). Obie publikacje zredagował Jan Galicz. W 1930 roku wydano Turystyczną mapę orientacyjną Beskidów Śląskich w opracowaniu Stanisława Sowy.

Podział Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku oddzielił także granicą pozostałych w Czechosłowacji członków PTT „Beskid” od budowanego przez tę polskiego schroniska na Stożku. 26 marca 1922 roku na zebraniu w gimnazjum polskim w Orłowej utworzono więc odrębne Polskie Towarzystwo Turystyczne „Beskid Śląski”. Rok później podjęto decyzję budowy własnego schroniska, w kolejnych latach ze środków uzyskanych ze sprzedaży parceli na Ropiczce zakupiono od rodaków z Cieszyna grunt na Kozubowej. Schroniska połączone drogą z Nawsia otwarto 8 września 1929 roku.

Wzrost zainteresowania aktywnością sportową spowodował, że w 1932 roku organizacja zmieniła nazwę na Polskie Towarzystwo Turystyczno-Sportowe „Beskid Śląski” w Czechosłowacji. Nacisk położono zwłaszcza na sporty zimowe, dzięki czemu towarzystwo stało się prekursorem polskiego narciarstwa sportowego na Zaolziu. Podobnie jak „Beskid Śląski” po polskiej stronie granicy, zaolziańskie towarzystwo posiadało prawa do wydawania legitymacji turystycznych uprawniających do przekraczania granicy i zniżek na lokalnej trasie kolei koszycko-bogumińskiej, co dostarczało cennych środków do jego budżetu. Po zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 roku PTTS „Beskid Śląski” weszło w skład PTT.

W okresie międzywojennym wytoczono trasę znaną później jako Główny Szlak Beskidzki (GSB). W roku 1923 roku Kazimierz Sosnowski (polonista, krajoznawca, autor szlaków górskich i przewodników po Beskidach, związany z Nowym Sączem wspołzałożyciel Nowosądeckiego Oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid”) opublikował artykuł, w którym zauważył, że szlaki tatrzańskie są przepełnione, więc warto przekierować ruch turystyczny na niedoceniane Beskidy. Proponował kilka rozwiązań, które uatrakcyjniłyby Beskidy dla przyjezdnych, m.in. udoskonalenie ich infrastruktury turystycznej oraz połączenie istniejących już szlaków w kilku pasmach w jeden główny szlak grzbietowy. Sosnkowski twierdził, że kluczem do atrakcyjności Beskidów jest traktowanie ich jako całość: sieć schronisk powinna być na tyle gęsta, by w odstępie dnia drogi można było znaleźć schronienie, a szlaki powinny być oznakowane w jednorodny, konsekwentny sposób tak, by turysta mógł odróżnić szlaki główne od dróg bocznych i łącznikowych. Proponował, by szlaki główne miały kolor czerwony między dwoma białymi paskami, a boczne inne kolory z dołączonym jednym białym paskiem. Pomysł spotkał się ze sporym uznaniem i w 1924 roku Sosnkowski przystąpił do jego realizacji, z pomocą lokalnych oddziałów PTT wytyczając Główny Szlak Zachodniobeskidzki. W ten sposób powstały jego kolejne odcinki – z Ustronia do Węgierskiej Górki, z Węgierskiej Górki do Osielca, później do Bystrej oraz z Hali Łabowskiej na Przehybę. Szlak z Ustronia do Krynicy liczył ok. 200 km, a wytyczanie oraz korekty trasy ostatecznie zakończyły się w 1931 roku. Znany był wtedy również pod nazwą Szlaku Karpackiego.

Bliźniacza inicjatywa powstała równocześnie w Karpatach Wschodnich z inicjatywy Mieczysława Orłowicza. Zaprojektowany przez niego wschodni odcinek Głównego Szlaku Beskidzkiego, nazywany w okresie międzywojennym „wielkim” lub „głównym szlakiem turystycznym”, przebiegał z Sianek w Bieszczadach przez Bieszczady Wschodnie (obecnie Ukraina), Gorgany i Czarnohorę, aż do leżącej nad Czeremoszem miejscowości Kuty w Górach Czywczyńskich. Wytyczanie trasy, począwszy od 1925 roku, trwało ok. 10 lat.

Po połączeniu obu szlaków powstał Główny Szlak Karpacki, który liczył ok. 750 km długości i w 1935 roku został nazwany na cześć zmarłego marszałka Józefa Piłsudskiego.

Po II wojnie światowej tereny Karpat Wschodnich zostały poza granicami powojennego państwa polskiego. Ze względu na zniszczenia wojenne oraz przesiedlenia ludności konieczne było wytyczenie nowego szlaku na terenie Beskidów Środkowych i Bieszczadów Zachodnich. W uznaniu roli i zasług Kazimierza Sosnowskiego w 1973 roku szlakowi nadano jego imię. Obecnie GSB  jest najdłuższym pieszym szlakiem turystycznym w Polsce – liczy 519 km, a trasa przebiega przez najciekawsze i najbardziej malownicze partie polskich Karpat. Punkty krańcowe szlaku to z jednej strony Ustroń w Beskidzie Śląskim, a z drugiej Wołosate w Bieszczadach. 

Od drugiej połowy lat 20. XX wieku na rozwój turystyki w polskiej części Beskidu Śląskiego znacznie wpłynęła rozbudowa linii kolejowych i poprawa stanu nawierzchni dróg. W 1927 roku do użytku oddano linię kolejową z Chybia do Skoczowa, a w kolejnych latach z Ustronia do Polany (później stacja Ustroń-Polana), z kolei 10 lipca 1929 roku odcinek  z Polany do Wisły. We wrześniu 1933 roku ukończono ostatni odcinek, z Wisły do Głębiec, którego architektoniczną wizytówką stał się betonowy, siedmioprzęsłowy wiadukt łukowy o długości 122 m i wysokości maksymalnej 25 m.

W listopadzie 1934 roku oddano do użytku linię z Cieszyna do Zebrzydowic, dzięki czemu stolica regionu zyskała szybsze połączenie z powiatem rybnickim. Najważniejszymi inwestycjami drogowymi były przede wszystkim: budowa samochodowej drogi turystycznej z Ustronia na Równicę (1934) oraz wyremontowanie drogi z Ustronia do Wisły, a następnie zbudowanie  nowej drogi z Wisły przez przełęcz Kubalonkę do Istebnej (1933), dzięki czemu faktycznie połączono ze światem góralską „trójwieś” Istebna-Koniaków-Jaworzynka.    

Na nowym połączeniu skorzystała Wisła, która szybko znalazła się w gronie najmodniejszych polskich miejscowości turystycznych, letniskowych i uzdrowiskowych.

Kłopoty z dostępem na Stożek po części rozwiązywało przyznanie cieszyńskiej organizacji przez władze czechosłowackie tzw. beskidówek, czyli legitymacji turystycznych, ważnych w niedziele i święta (oraz dzień poprzedzający) , umożliwiających przejazd koleją z Czeskiego Cieszyna do Jabłonkowa bez konieczności posiadania paszportu. 

Granica przecinająca Beskid Śląski znacznie utrudniała ruch turystyczny. W czerwcu 1926 roku zawarto polsko-czeskie porozumienie, które miało zapewniać pewną swobodę ruchu turystycznego w określonym pasie. Członkowie uprawnionych towarzystw turystycznych mogli w dowolnych punktach przekroczyć granicę na podstawie ważnych legitymacji członkowskich ze zdjęciem. Aby legitymacja mogła stać się przepustką turystyczną, musiała zostać zatwierdzona przez starostwo ze stałego miejsca zamieszkania posiadacza legitymacji oraz właściwy urząd konsularny. Dokument był ważny tylko przez rok, a urzędy miały prawo odmówić jego podbicia bez podania przyczyny. W przypadku wycieczek szkolnych wydawano specjalne legitymacje zbiorowe ważne przez 6 dni, ale kierownik wycieczki musiał oprócz tego posiadać osobistą przepustkę turystyczną oraz poświadczenie dyrekcji szkoły z zatwierdzoną przez starostwo imienną listą uczestników.

Z kolei w 1928 roku w Czeskim Cieszynie utworzono „grupę roboczą” niemieckich towarzystw górskich z Czechosłowacji, Niemiec i Polski, która miała pracować nad planami współdziałania w ruchu turystycznym z polskim PTT i czechosłowackim KČST. Chodziło zwłaszcza o honorowanie wzajemnych zniżek na pobyt w schroniskach oraz prawo do wydawania legitymacji turystycznych uprawniających do przekraczania granicy. Ta ostatnia sprawa nie znalazła jednak zrozumienia u władz obu państw, tym bardziej, że przez cały czas zarówno w Polsce, jak i Czechosłowacji, dochodziło do konfliktów będących efektem niechęci BV do stosowania dwujęzyczności w informacji turystycznej.