IBR

Słownik pojęć

DACH BROGOWY - Dach czterospadowy (czteropołaciowy), o dwu połaciach w kształcie trapezu połączonych kalenicą i dwu przeciwległych połaciach trójkątnych.

DACH ŁAMANY MANSARDOWY - Dach, w którym każda z połaci składa się z dwóch części: górnej o mniejszym kącie nachylenia oraz dolnej, bardziej stromej.

DACH NACZÓŁKOWY - Dach dwuspadowy z dodatkowymi, niewielkimi, trójkątnymi połaciami (zwanymi naczółkami) umieszczonymi ukośnie w górnej części ścian szczytowych.

DACH PÓŁSZCZYTOWY - Dach dwuspadowy z nachylonym ukośnie szerokim okapem umieszczonym w ścianie szczytowej. Znajdujący się nad okapem górny fragment ściany szczytowej zwany jest półszczytem górnym lub przyczółkiem.

DACH SIODŁOWY (DWUSPADOWY) - Dach o dwu ukośnie nachylonych połaciach połączonych kalenicą.

DACH WIELOPOŁACIOWY - Inaczej wielospadowy. Jest to kombinacja dwu lub więcej rodzajów dachów, których połacie łączą się w kalenicach.

DEBATA - Publiczna dyskusja, podczas której omawia się, roztrząsa jakieś ważne zagadnienia, dyskusja, dysputa.

DEFICYT - Ujemna różnica pomiędzy dochodami i wydatkami budżetu.

DELEGAT BISKUPI - Osoba upoważniona do reprezentowania biskupa w wyznaczonym przez niego obszarze (zakresie działania).

DEMITOLOGIZACJA - Interpretacja jakiegoś zjawiska, przedmiotu lub postaci traktowanych do tej pory w sposób mitologizujący (uwznioślony, idealizujący); demaskowanie jego prawdziwej natury.

DEMOGRAFIA - Nauka zajmująca się badaniem ludności, jej struktury, ruchu i rozwoju.

DENDROLOGIA - Dział botaniki zajmujący się roślinami drzewiastymi (drzewami i krzewami), ich budową, występowaniem, genetyką a także rolą jaką pełnią w ekosystemach. Dendrolodzy projektują także tereny zielone dobierając odpowiednie gatunki drzew i krzewów w taki sposób żeby najlepiej służyły człowiekowi i środowisku.

DENIWELACJA - Różnica pomiędzy najwyższym i najniższym wzniesieniem na określonym terenie.

DENUDACJA - Ogół procesów polegających na usuwaniu zwietrzeliny z powierzchni skał, a przez to ich odsłanianie i obniżanie powierzchni terenu; obejmuje: wietrzenie, erozję i ruchy masowe.

DEPOPULACJA - Zmniejszenie liczby ludności na danym obszarze.

DEPORTACJA - Przymusowe przesiedlenie osoby lub grupy osób, dokonywane jako kara, w celach politycznych lub jako forma represji.

DESIGNE - Szeroko rozumiane wzornictwo przemysłowe i grafika użytkowa, a także sztuka użytkowa. Odnosi się do takich dziedzin jak projektowanie produktów – wzornictwo przemysłowe (np. porcelany, mebli), wystrój wnętrz, moda, grafika użytkowa (plakaty, logo itp.)

DESYGNOWANY - Wyznaczony na jakieś stanowisko lub do pełnienia jakiejś funkcji.

DEUTSCHE VOLKSLISTE - (DVL) - tzw. Niemiecka Lista Narodowościowa DVL, popularnie zwana volkslistą –obejmowała cztery grupy „niemieckości”, której wypełnienie było na Górnym Śląsku obowiązkowe pod groźbą zatrzymania w tzw. Areszcie ochronnym, a nawet skierowaniem do obozu koncentracyjnego.

DIALOG EKUMENICZNY - Prowadzone w obrębie wyznań chrześcijańskich działania, dążące do przywrócenia pierwotnej jedności pomiędzy rozlicznymi wyznaniami chrześcijańskimi w ramach jednego, powszechnego Kościoła.

DIDASKALIA - Tekst poboczny w dramacie (ale bardzo istotny), są to wskazówki dla aktorów, czasem scenografów, objaśnienia autora co do sposobu wystawienia sztuki, wyróżniony jest innym krojem czcionki.

DIECEZJA - Jednostka administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi.

DOLOMIT - Skała osadowa pochodzenia morskiego, złożona głównie z minerału dolomitu (węglan wapnia i magnezu).

DOMINANTA - Dominujący, wysuwający się na pierwszy plan element kompozycji, któremu podporządkowane są inne składniki.

DOTACJE - Podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, przeznaczane na realizację ściśle określonych zadań.

DUAS REGIONES - Dwa regiony.

DYDAKTYZM - Uczenie, dawanie wzorów postępowania, wychowywanie.

DYGRESJA - Wtrącenie, myśl niedotycząca tematu głównego.

DYSKURS - Publiczna dyskusja lub publiczny spór na istotne tematy lub wywód przeprowadzony na zasadzie ściśle logicznego wnioskowania.

DYSKURS PUBLICZNY - Proces komunikacji i wypowiedzi kierowanych do szerokiego kręgu odbiorców, obejmujący reguły organizacji przekazów medialnych i debat publicznych oraz ich społeczny, kulturowy i polityczny kontekst.

DZIAŁ WODNY - (Wododział) linia rozdzielająca dorzecza dwóch rzek.

DZIENNIK - Tekst składający się z zapisków prowadzonych w zasadzie z dnia na dzień, koniecznie opatrzonych datą dzienną, ułożonych chronologicznie; zawiera opis przeżyć i wydarzeń z aktualnej perspektywy autora (w przeciwieństwie do pamiętnika). Wyróżnia się np. dziennik intymny (nacisk kładzie na opis przeżyć osobistych), dziennik podróży, dziennik lektury. Formę dziennika może przybierać także dzieło (np. powieść w formie dziennika).

DZIETNOŚĆ - Liczba urodzonych dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku 15-49 lat (wieku rozrodczym).